Σκαρφαλωμένη σε μια σκάλα, η Αθανασία Πιστόλα βοηθάει τον σύζυγό της να καρφώσει τη στέγη μιας προσωρινής ξύλινης κατασκευής που σχεδιάστηκε για να στεγάσει τα ζώα τους, η οποία επέζησε από τη μεγάλη πυρκαγιά που κατέστρεψε την περιοχή του Έβρου στη βορειοανατολική Ελλάδα τον Αύγουστο.

Δίπλα της, το μόνο που έχει απομείνει είναι ένας σωρός από σίδερα και διάφορα υλικά από αυτό που ήταν το ποιμνιοστάσιό τους 450 τ.μ. πριν το καταπιούν οι φλόγες που κατέστρεψαν μέρος του εθνικού πάρκου της Δαδιάς στα σύνορα με την Τουρκία.

Εβδομήντα επτά από τις κατσίκες τους κάηκαν ολοσχερώς. Μόνο τρία επέζησαν και εξακολουθούν να έχουν εγκαύματα στην πλάτη τους.

Αυτή η μεγαλοπυρκαγιά, όπως έχει χαρακτηριστεί από τους ειδικούς, κατέστρεψε μέσα σε τρεις εβδομάδες περισσότερα από 90.000 εκτάρια δασικής έκτασης και καλλιεργειών σε μια περιοχή που προστατεύεται από το ευρωπαϊκό δίκτυο Natura, ένα καταφύγιο βιοποικιλότητας.

Η πυρκαγιά αυτή, πρωτοφανής για την Ελλάδα ως προς τη διάρκειά της, ήταν η μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί ποτέ στην ΕΕ, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Εκατοντάδες ζώα, μεταξύ των οποίων ελάφια, ερπετά και χελώνες, αποδεκατίστηκαν στο φυσικό πάρκο της Δαδιάς, το οποίο περιλαμβάνει 360 είδη φυτών και 200 είδη πτηνών.

Η Ντόρα Σκαρτσή, επικεφαλής της ΜΚΟ για την προστασία της βιοποικιλότητας στη Θράκη (βορειοανατολικά), θρηνεί ότι πρόκειται για “σοβαρό πλήγμα στο πλούσιο οικοσύστημα” της περιοχής.

“Δεν περιμέναμε ότι η φωτιά θα εξαπλωνόταν τόσο γρήγορα. Ήταν πρωτοφανής στην έντασή της (…) κάλυψε 40 χιλιόμετρα σε οκτώ ώρες”, θυμάται ο σύζυγος της Αθανασίας Πιστόλα, Κώστας, 63 ετών, απόγονος μακράς γενιάς κτηνοτρόφων.

Το βλέμμα του είναι καρφωμένο σε καμιά δεκαριά επιζώντες αγελάδες που περιφέρονται ανάμεσα στα απανθρακωμένα δέντρα.

– Μυρωδιά καψίματος –

Η Αθανασία Πιστόλα θυμάται τις πρώτες “δύσκολες” ημέρες μετά την καταστροφή: “Ήμασταν και οι δύο συντετριμμένοι, θέλαμε να τα παρατήσουμε όλα. Μετά σκεφτήκαμε τα ζώα που επέζησαν. Είπαμε στους εαυτούς μας ότι θα συνεχίσουμε, τουλάχιστον για αυτόν τον χειμώνα”, εκμυστηρεύεται η 56χρονη κτηνοτρόφος.

Στον ελικοειδή δρόμο προς τα νοτιοδυτικά του Έβρου, η μυρωδιά του καμένου είναι ακόμα παρούσα δύο μήνες μετά την πυρκαγιά.

Μαυρισμένα πεύκα και βελανιδιές ακολουθούν τους ελαιώνες και τα βοσκοτόπια που έχουν γίνει καπνός, ένα έρημο τοπίο που έρχεται σε αντίθεση με τις λευκές ανεμογεννήτριες στο βάθος.

Ένα ζευγάρι ζαρκάδια τρέχει προς την πλαγιά του λόφου όπου βρίσκονται ακόμα απανθρακωμένα κελύφη χελώνας.

Σύμφωνα με τον Κώστα Ντουνάκη, πρόεδρο της Ένωσης Αγροτών Αλεξανδρούπολης, σχεδόν οι μισοί αγρότες της περιοχής έχουν πληγεί: είτε έχει καεί το ζωικό τους κεφάλαιο είτε έχουν υποστεί ζημιές οι εγκαταστάσεις τους.

Το αγροτικό διαμέρισμα του Έβρου, του οποίου η Αλεξανδρούπολη είναι η πρωτεύουσα, είναι γνωστό για την παραδοσιακή υπαίθρια κτηνοτροφία του.

“Το χειρότερο είναι ότι δεν υπάρχουν πια βοσκοτόπια”, θρηνεί ο 53χρονος κτηνοτρόφος, ο οποίος έχει χάσει 150 κατσίκες, το μισό κοπάδι του.

“Τα ζώα που επέζησαν παλεύουν να βρουν τροφή”, πρόσθεσε, καθώς 150 τόνοι ζωοτροφών εξαφανίστηκαν στην πυρκαγιά στην αποθήκη του.

Η ξηρασία και η κλιματική αλλαγή είναι η αιτία αυτής της μεγαλοπυρκαγιάς, αλλά ορισμένοι κάτοικοι διαμαρτύρονται επίσης για την έλλειψη συντονισμού μεταξύ των πυροσβεστικών δυνάμεων.

– Πολύ πυκνά δάση –

Κατηγορούν επίσης τη μείωση του αριθμού των κτηνοτρόφων και την εγκατάλειψη της γης τις τελευταίες δεκαετίες.

“Τα δάση έχουν γίνει πολύ πυκνά γιατί χωρίς ζώα, η βιομάζα που αποτελείται από φύλλα, κλαδιά κ.λπ. μετατρέπεται σε καύσιμη ύλη”, τονίζει ο Κώστας Ντουνάκης. “Είναι χειρότερα από μια πυριτιδαποθήκη!

Μακρείς κορμοί δέντρων έχουν τοποθετηθεί οριζόντια με τη μορφή φράγματος για την καταπολέμηση της διάβρωσης. Αυτό είναι ένα μέτρο προτεραιότητας για την πρόληψη των κατολισθήσεων και την ανάκαμψη του δάσους.

Οι ειδικοί αναμένουν ότι η φύση θα διεκδικήσει σταδιακά τα δικαιώματά της.

“Τα μεσογειακά οικοσυστήματα τείνουν γενικά να επανέρχονται στη ζωή”, λέει η Sylvia Zakkak, 39 ετών, βιολόγος της τοπικής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής.

Το Φυσικό Πάρκο Δαδιάς φημίζεται επίσης ότι φιλοξενεί 36 από τα 38 αρπακτικά πουλιά που έχουν καταγραφεί στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένου του εμβληματικού μαυρόγυπα (Aegypius monachus), ο οποίος επανεμφανίστηκε μετά την πυρκαγιά.

“Οι γύπες φτιάχνουν τις φωλιές τους στην κορυφή των δέντρων και σπάνια εγκαταλείπουν τον βιότοπό τους. Τελικά θα εγκατασταθούν ειδικές πλατφόρμες για να τους βοηθήσουν στην ανοικοδόμησή τους”, εξηγεί.

Αλλά άλλα αρπακτικά πουλιά (γεράκια, κουκουβάγιες κ.λπ.) και πουλιά που φωλιάζουν σε δέντρα και χρειάζονται φύλλωμα για τις φωλιές τους είναι πιο ευάλωτα, καθώς θα χρειαστούν δεκαετίες για την αποκατάσταση του δάσους.