Η έκταση των ζημιών που προκάλεσαν οι πυρκαγιές σε δύο από τους πράσινους πνεύμονες της Ελλάδας δεν είναι ακόμη γνωστή, αλλά ήδη υπάρχουν ανησυχίες για την ικανότητα των δασών αυτών να επιβιώσουν από αυτή την πολλοστή καταστροφή και, όσον αφορά τον φυσικό τους πλούτο, να αναβιώσουν.
Ένα νέο κύμα πυρκαγιών κατέστρεψε την τελευταία εβδομάδα δύο εθνικούς δρυμούς με σπάνια βιοποικιλότητα.
Τον Ιούλιο, ήταν τα νησιά της Ρόδου, της Κέρκυρας και της Εύβοιας και μέρος της Αττικής, της περιοχής γύρω από την Αθήνα, που έπεσαν θύματα των φλογών.
Στη βορειοανατολική Ελλάδα, στο πάρκο Natura 2000 της Δαδιάς, παγκοσμίως γνωστό για τα αρπακτικά πουλιά του, “η οικολογική καταστροφή θα είναι ανυπολόγιστη μετά από αυτή την πυρκαγιά” που ξέσπασε στις 19 Αυγούστου, προβλέπει ο δήμαρχος της μικρής πόλης Σουφλί, Παναγιώτης Καλακίκος.
Ο αριθμός των πυροσβεστών που αναπτύχθηκαν σε ένα από τα πιο προστατευόμενα δάση της Ευρώπης, μέρος του οποίου κάηκε ήδη το 2022, είναι “ελάχιστος δεδομένης της σοβαρότητας της κατάστασης σε όλη την Ελλάδα”, σύμφωνα με τη Δώρα Σκαρτσή, διευθύντρια της Εταιρείας Προστασίας της Βιοποικιλότητας της Θράκης.
Εκατοντάδες πυρκαγιές έχουν ξεσπάσει σε όλη τη χώρα τις τελευταίες ημέρες, συμπεριλαμβανομένης μιας ιδιαίτερα απειλητικής πυρκαγιάς στα περίχωρα της Αθήνας.
Στους πρόποδες του όρους Πάρνες, περίπου είκοσι χιλιόμετρα βόρεια της πρωτεύουσας, το πράσινο των θαμνώνων και των βελανιδιών έχει εξαφανιστεί σε ολόκληρες πλαγιές, μεταμορφωμένο σε μια σεληνιακή παλέτα από σκελετούς πεύκων και ασφυκτικά χελώνες.
“Δεν θα ξαναδούμε σύντομα τα κόκκινα ελάφια”, τα εικονίσματα αυτής της περιοχής της Αττικής, θρηνούν οι διευθυντές ξενοδοχείων που πήραν συνέντευξη κατά μήκος του δρόμου που οδηγεί στην κορυφή.
Ανεβαίνει μόλις στα 1.400 μέτρα, αλλά είναι “πολύ δημοφιλής” στους πεζοπόρους, τους τζόγκερ και τους λάτρεις του πικνίκ, επισημαίνει ο Μίλτος Γκλέτσος της ΜΚΟ Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης.
Είναι “η πρώτη επαφή με την άγρια φύση” για τα περισσότερα από 3 εκατομμύρια κατοίκους της ελληνικής πρωτεύουσας, η οποία είναι τόσο ορυκτή και πυκνοκατοικημένη. Αλλά “έχει χαθεί”.
Επίσης, δυνητικά εξαφανίζεται ο βιότοπος ορισμένων από τα 166 είδη πουλιών που παρατηρήθηκαν στη Δαδιά, συμπεριλαμβανομένων δύο ειδών που έχουν χαρακτηριστεί ως απειλούμενα στην Ελλάδα (ο μαύρος πελαργός και η γκρίζα πέρδικα), τα οποία θα μπορούσαν να αναγκαστούν να διασκορπιστούν προκειμένου να επιβιώσουν.
Η Δαδιά, στα σύνορα με την Τουρκία, είναι επίσης ο μοναδικός τόπος αναπαραγωγής μαυρόγυπα στα Βαλκάνια. Συνεπώς, η τύχη των 35 περίπου γνωστών ζευγαριών προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία. “Οι νεοσσοί μπορεί να έχουν δραπετεύσει”, λέει ο κ. Γκλέτσος, “αλλά μπορεί να μην είναι αρκετοί για να φωλιάσουν του χρόνου.
Αυτό το εθνικό πάρκο “δεν είναι ένα αυτοτελές οικοσύστημα”, επισημαίνει η Ντόρα Σκαρτσή. “Αν συνυπολογίσουμε και τις δασικές εκτάσεις που κάηκαν από την πυρκαγιά στον νότιο Έβρο (η περιοχή γύρω από τη Δαδιά, σημείωση της σύνταξης), μιλάμε για μια τεράστια οικολογική καταστροφή”.
– Ακούγεται σαν τον Σίσυφο –
Οι εστίες εξακολουθούσαν να σιγοκαίνε το Σάββατο. Ως εκ τούτου, είναι δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί επακριβώς η έκταση της ζημιάς και το πώς θα ανακάμψει η χλωρίδα, για να μην αναφέρουμε τους εγγενείς κινδύνους από πλημμύρες και κατολισθήσεις.
Αλλά μια παρατήρηση είναι επαναλαμβανόμενη. “Δεν πρόκειται για ένα μεμονωμένο περιστατικό. Οι πυρκαγιές επαναλαμβάνονται και οι επιπτώσεις αυξάνονται, συσσωρεύονται”, επιμένει ο κ. Γκλέτσος.
Μόνο για το όρος Πάρνηθας, η επικάλυψη των καμένων εκτάσεων είναι “γιγαντιαία”, σύμφωνα με τον ίδιο, μεταξύ της πυρκαγιάς του 2007, η οποία επηρέασε όχι μόνο τη μεσογειακή περιοχή του ορεινού όγκου αλλά και τα ελατοδάση, τα οποία δεν μπορούν να ανακάμψουν εύκολα, της πυρκαγιάς του 2021 και της σημερινής πυρκαγιάς.
“Τα μεσογειακά οικοσυστήματα είναι αρκετά ανθεκτικά απέναντι στις πυρκαγιές. Αλλά πόσες από αυτές τις περιοχές θα μπορέσουν να αναγεννηθούν μετά από τόσα πολλά καψίματα;
Χωρίς να περιμένουν να κρυώσουν τα κάρβουνα, οι οργανώσεις που ερωτήθηκαν συνέστησαν να μην χρησιμοποιηθεί το δάσος για την κατασκευή ξενοδοχείων ή κατοικιών, επισημαίνοντας το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο που έχει σχεδιαστεί για την προστασία των δασικών περιοχών.
“Η μεγαλύτερη απειλή είναι στην πραγματικότητα το πώς θα γίνει η διαχείριση αυτού του δάσους ώστε να αποφευχθούν τόσο έντονες και εκτεταμένες πυρκαγιές”, λέει ο Δημήτρης Καραβέλλας από το WWF.
“Πολλές προσπάθειες και χρήματα δαπανώνται για τη φυσική αναγέννηση ή την αναδάσωση, μόνο και μόνο για να δούμε αυτά τα υπέροχα δάση να καίγονται ξανά σε 10 ή 15 χρόνια”, σημειώνει.
Είναι “σαν τον μύθο του Σίσυφου”, αλλά, κατά τη γνώμη του, “πρέπει να σταματήσουμε αυτόν τον κύκλο και να διαχειριστούμε επιτέλους τα δάση μας”.